Կոմիտաս, ժողովրդական երգերի ժողովածուն և ազգային փոխակերպումների նույնականացումը մեծ դարաշրջանում
Բանալի բառեր-:
ժողովրդական երգ, բալլադ, բանավոր ավանդույթ, փոխակերպում, Կոմիտաս, Ֆրենսիս Դենսմոր, Ֆրենսիս Չայլդ, Ռիչարդ Գ. Հովհաննիսյան, ժողովածուԱմփոփում
Ժողովրդական երգերի ժողովածուները հնարավորություն են տալիս հետազոտողներին ու պատմաբաններին տեսնել անցյալը: Սակայն դրանց իմաստը լիովին հասկանալու համար անհրաժեշտ է հաշվի առնել դրանց ստեղծման հանգամանքներն ու համատեքստը: Կոմիտասի ազգային բանահավաքչական գործունեությունը ներառում էր հազարավոր երգերի նմուշների փոխարկերպումը (որոնց կեսից ավելին կորսված է), ինչը գիտնականներին թույլ տվեց դիտարկել Հայոց պատմության այն շրջանը, որը նախորդել էր քաղաքական և աշխարհագրական ցնցումներին: Վերծանված տեքստերն ու մեղեդիներն այսօր հանդիսանում են հազվագյուտ միջոց, ավելի ճիշտ՝ որպես միակ պատուհան դեպի անցյալ դարաշրջանը: Շատ առումներով, Հարա-վային Կալիֆորնիայի համալսարանի Շոահ հիմնադրամի Հայոց ցեղասպանության բանավոր պատմության Ռիչարդ Գ. Հովհաննիս-յանի հավաքածուն նման դեր է խաղում, որը պարունակում է Հայոց Ցեղամպանությունից փրկվածների բանավոր վկայություններ: Այս հոդվածն մենք համեմատում ենք տրանս-կրիպցիաների և ներկայացնելու մեթոդները, որոնք կիրառվում էին բանահավաքների կողմից, մեծ փոփոխությունների ժամանակաշրջանում՝ Ֆրենսիս Ջեյմս Չայլդ (1825-1896 թթ.), Կոմիտասը (1869-1935 թթ.) և Ֆրենսիս Դենսմոր (1867-1957 թթ.): Հոդվածում ուսումնասիրվում է նրանց աշխատությունների ազդեցությունն ազգային ինքնության ձևավորման վրա, ինչպես նաև քննարկվում են Կոմիտասի ժա-ռանգության իմաստն ավելի լավ հասկանալու հնարավորու-թյունները բանավոր ավանդույթի պատմության արխիվներում պահվող երգերի օրինակով, ինչպիսին է Հովհաննիսյանի հավա-քածուն: Մենք ուսումնասիրում ենք ձեռագիր երաժշտական ժողովածուների և բանավոր պատմական աղբյուրների ժողովածուների միջև եղած տարբերությունները, որպեսզի ավելի լավ հասկանանք ժողովրդական երգերի ժողովածուների (անցյալը, ներկան և ապագան) և ազգային ինքնության միջև կապը: Հոդվածը կոնսերվատորիայում ներկայացվել է Սքոթ Բ. Սպենսերի կողմից բնագրով՝ անգլերեն, և ուղեկցվել Մանուկ Ավեդիքյանի հայերեն ուղերձի ձայնագրությամբ:
Հղումներ
Bronson, Bertrand Harris ed. The Singing Tradition of Child's Popular Ballads (Princeton: Princeton University Press, 1976).
Bynum, David E. Child's Legacy Enlarged: Four Generations of Oral Literary Studies at Harvard University Since 1856 (Cambridge, MA: Center for the Study of Oral Literature, 1974).
Cheesman, Tom and Sigrid Rieuwerts, eds. Ballads into Books: The Legacies of Francis James Child: Selected Papers from the 26th International Ballad Conference, Swansea Wales, 19-24 July, 1996 (Berne: Peter Lang, European Academic Publishers, 1977).
Child, Francis James. Four old plays: Three interludes: Thersytes, Jack Jugler and Heywood's Pardoner and frere: and Jocasta, a tragedy by Gascoigne and Kinwelmarsh, with an introduction and notes (Cambridge, MA: G. Nichols, 1848).
Child, Francis James. English and Scottish Ballads vol. 1-8 (Boston: Little, Brown and Company, 1857-1858).
Child, Francis James. The English and Scottish Popular Ballads vols. 1-10 (Boston: Houghton Mifflin,1882 - 1898).
Densmore, Frances. The American Indians and Their Music. Rev., Womans Press, 1936.
Hart, Walter Morris. "Professor Child and the Ballad." PMLA?: Publications of the Modern Language Association of America, vol. 21, no. 4, Modern Language Association of America, 1906, pp. 755807.
Hyder, Clyde Kenneth. George Lyman Kittredge: Teacher and Scholar (Lawrence: University of Kansas Press, 1962).
Kittredge, G. L. "Preface," in Francis James Child, English and Scottish Popular Ballads, vol. 1-8 (Boston: Little, Brown and Company, 1857-1858) xxvi.
Kittredge, G. L. "Francis James Child," in Francis James Child, The English and Scotttish Popular Ballads, V: X (Boston, Houghton Mifflin, 1898), xxvii-xxviii.
Nettl, Bruno. "The Concept of Preservation in Ethnomusicology," in Irene V. Jackson, ed., More Than Drumming: Essays on African and Afro-Latin American Music and Musicians (Westport, Connecticut: Greenwood Press, 1985)
Norton, C. E. "Francis James Child," Proceedings of the American Academy of Arts and Sciences, 32:17 (July, 1897) 333-339.
Ong, Walter. Orality and Literacy: The Technologizing of the Word (London and New York: Methuen, 1982).
Rieuwerts, Sigrid. "In Memoriam: Francis James Child (1825-1896)" in Tom Cheesman and Sigrid Rieuwerts, eds., Ballads into Books: The Legacies of Francis James Child: Selected Papers from the 26th International Ballad Conference?Swansea Wales, 19-24 July, 1996 (Berne: Peter Lang, European Academic Publishers, 1977).
Spencer, Scott B. The Ballad Collectors of North America: How Gathering Folksongs Transformed Academic Thought and American Identity. The Rowman & Littlefield Publishing Group, 2012.
Turner, James C. The Liberal Education of Charles Eliot Norton (Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2002).
Wilgus, D. K. Anglo-American Folksong Scholarship Since 1898 (New Brunswick: Rutgers University Press, 1959).
