Երաժշտական բնազդը որպես ազգային ինքնոիթյան բացահայտման ճանապարհ

Հեղինակներ

  • Լիլիթ Կառլենի Եփրեմյան Երևանի Կոմիտասի անվ. պետական կոնսերվատորիա

Բանալի բառեր-:

Օլիվեր Սաքս, նյարդային համակարգ, երաժշտության ընկալում, ինքնություն, էթնոգենետիկա, ազգային իդենտիֆիկացիա` նույնականացում, անգիտակցական

Ամփոփում

Սույն հոդվածը կազմված է 23.02.2023 թ. ԵՊԿ Կատարողական արվեստի պատմության և տեսության ամբիոնին կից գործող Միջառարկայական մասնագիտացման կենտրոնի քառամյակը խորհրդանշող «Երաժշտությունը միջառարկայական ուսումնասիրությունների համատեքստում» ԵՊԿ և Գրականության և արվեստի թանգարանի (ԳԱԹ) հետ համատեղ կազմակերպված երևանյան գիտաժողովի հեղինակային զեկույցի հիման վրա: Այն զարգացնում է ամերիկացի հայտնի նյարդաբան Օլիվեր Սաքսի հետաքրքրական գաղափարն առ այն, որ երաժշտությունն ոչ թե արվեստի մի ճյուղ է, որին մարդը կյանքի ընթացքում առնչվում է իբրև իրենից դուրս մի երևույթի, այլ մարդուն ի ծնե տրված, նրա նյարդային համակարգում դաջված բնազդային զգացողություն է` գենետիկ հիշողության ակներև դրսևորմամբ: Զարգացնելով այդ թեզը` Եփրեմյանը մի շարք փաստագրական օրինակներով ներկայացնում է երաժշտության դերը ինքնաճանաչման հարցում, քանի որ, իր պնդմամբ, գենետիկ կոդը ներառում է ազգային ինքնության բաղադրիչը: Այլ մշակութային միջավայրում ուծացած կամ ուծացող հայ մարդու էթնիկ պատկանելությունը ազգային երաժշտության ազդեցությամբ իռացիոնալ, անգիտակցական պոռթկումի տեսքով բացահայտում է` «դարձի է բերում» անհատին, որը մինչև մահ նույնիսկ հիշողության գրեթե ամբողջական կորստի դեպքերում պահպանում է իր ինքնության հիմնական կորիզը:

Հեղինակի կենսագրությունը

Լիլիթ Կառլենի Եփրեմյան, Երևանի Կոմիտասի անվ. պետական կոնսերվատորիա

 (ծ.14.05.1963, ք. Երևան) երաժշտագետ, հոգեբան, սոցիոլոգ, լրագրող, թարգմանիչ, ցեղասպանագետ։ Ավարտել է` ԵՊԿ-ի երաժշտագիտական բաժինը (1989 թ., ղեկ.` պրոֆեսորներ Ռ. Հ. Ստեփանյան, Ն. Վ. Դերոյան), Ռուսաստանի Պետական արվեստաբանության ինստիտուտի (ՊԱԻ, Մոսկվա, ղեկ.` արվ. դոկտոր Ի. Ռ. Յոլյան) ասպիրանտուրան ԵՊԿ -ի հետ համատեղ (1993 թ.), նույն ինստիտուտում պաշտպանել է թեկնածուական թեզը, 1995 թ., Մոսկվա: 2001-ին ավարտել է Երևանի պետական համալսարանի Գործնական հոգեբանների պատրաստման կենտրոնը, 2006-ին` ԶԼՄ Կովկասյան ինստիտուտը` «տարածաշրջանագիտություն» մասնագիտացմամբ։ 1996-ից աշխատում է ԵՊԿ-ում, դոցենտ է (2002) դասավանդում է հոգեբանություն, մանկավարժություն, համընդհանուր երաժշտության պատմություն դասընթացները, 1996-ից` «ծՏՉՏպ ԹՐպՎÿ»-ի թղթակից է։ Իր երաժշտագիտական ուսումնասիրություններում հաճախ օգտագործում է այլ գիտությունների մեթոդաբանությունը` նորովի լուսաբանելով շատ արդիական երաժշտագիտական հարցեր, աշխատում է միջառարկայական հետազոտությունների ոլորտում, պրակտիկ հոգեբան է։ Հեղինակ է մենագրության «Էդվարդ Միրզոյան՝ նամակներում և երկխոսությամբ», Եր., Տիգրան Մեծ, 2011 թ., (ռուսերեն, 616 էջ)։ Մասնագիտացած է էթնիկ ավանդույթի, քաղաքային ֆոլկլորի, ինչպես նաև Հայոց ցեղասպանության սերնդե-սերունդ փոխանցվող խեղման խնդիրներով։ Ավելի քան 20 գիտական և 500-ից ավելի հրապարակախոսական հոդվածների հեղինակ է։ Հայաստանի կոմպոզիտորների միության (1997-ից) և Հայաստանի գրողների միության (2016-ից) միությունների անդամ է:

Հղումներ

Oliver Sacks. Musicophilia. Tales of Music and the Brain, 2007, New York City, 448 p.

Oliver Sacks. Muzykofilia. M., AST, 2022, 480 s.

https://smotrim.ru/video/1657815

Kharatean H., ThIL-ThEL-ThAL ev ayd armatov teghanunner’ hayotz mej ov drantz kap’ havataliqneri het: //Handes Amsoreay, Vienna, Mxitharean hratarakchatun, 2021 th., ejj 319-418:

Kharatean H., Hayateatzuthivn’ vorpes thurqakan inqnuthean karutzman gortson. Gavarahayer’ Thurqiayi Hanrapetuthivnum XX dari mijnadarum, Yer., HH GAA Hnagituthean ev azgagruthean institut, 2018, - 712 ejj.

ChethinFethhiye., Mets mayrs, Yer., Paruyr Sevak, 2008 th., - 132 ejj.

Mansuryan T. Y, Hanun norovi batzahaytman, //Arvest, thiv 10, 1967 th.

Yepremyan L. K., Funktzional’nyj podkhod kak metod isledovaniya., //Muzykal’naya Armeniya., 1 (52) 2017., Yer.: Izdatel’stvo YGK., S. 27-31.

Aren Mark, Ayntegh vortegh tsaghkum en vayri varder: Anatoliakan patmuthyun, Yer., Bukinist, 2020 th., - 304 ejj:

Ներբեռնումներ

Հրատարակվել է

2024-08-15